Hagaragajwe ko amatelephone y’abaharanira uburenganzira bwa muntu, ay’abanyamakuru batandukanye n’abanyamategeko bo hirya no hino ku Isi, anekwa hifashishijwe ‘software/logiciel yitwa Peagasus yakozwe na Kompanyi ya Israel yitwa NSO.
Ibirego bijyanye n’ikoreshwa ry’iyi software/logiciel kabuhariwe mu kuneka telephone z’abantu izwi kw’izina rya Pegasus byatangajwe ejo ku cyumweru tariki 19 Nyakanga 2021 n’ibinyamakuru Washington Post, Guardian, Le Monde hamwe n’ibindi 14 bikomeye kw’isi.
Ibi binyamakuru bivuga ko numero za telephone z’abantu 50.000 aribo bari ku rutonde rw’abo kompanyi ya NSO yo muri Israel ivuga ko bakwiye gukurikiranirwa bugufi bakanekwa. Kugeza ubu ariko ntiharamenyekana aho aya makuru yavuye.
Inkuru ya BBC ivuga ko Kompanyi ya Israel NSO ihakana ibyo ishinjwa byo gukora Software/logiciel yitwa Peagasus yifashishwa mu kuneka abantu batabizi, ikavuga ko iyi software ikoreshwa mu kurwanya inkozi inkozi z’ibibi kandi ko yahawe inzego za gisirikare, abashinzwe umutekano hagamijwe kubahiriza amategeko. Bavuga kandi ko yahawe abashinzwe ububanyi n’amahanga mu bihugu bifite ibibazo by’uburenganzira bwa muntu.
Mu itangazo yasohoye, iyi kompanyi ivuga ko icyegeranyo n’amaperereza yakozwe n’ishyirahamwe ‘Forbidden Stories’ y’i Paris mu Bufaransa, hamwe na ‘Amnesty International’ cyuzuyemo amakuru adafite gihamya.
Pegasus ifite ubushobozi bwo kwinjira mu matelephone yo mu bwoko bwa iPhones na Android maze abayikoresha bagashobora kwiba ubutumwa (messages), amafoto n’ama emails, bagashobora gufata amajwi y’ibiganiro umuntu agirana n’undi, bashobora kandi no gufungura za micro.
Amaperereza yakozwe ku matelephone makeya gusa kuri urwo rutonde yerekana ko arenga ½ yose yagabwemo igitero na Pegasus.
Abanyamakuru 180 bavugwa ko bari kuri uru rutonde bakaba ari abakora mu binyamakuru nka Agence France-Presse, CNN, New York Times, Al Jazeera hamwe n’ibindi binyamakuru byinshi.
Harimo kandi n’abagore ba hafi y’uwishe umunyamakuru wo muri Arabia Sawudite Jamal Khashoggi hamwe n’umunyamakuru wo muri Mexique azwi kw’izina rya Cecilio Pineda Birto yiciwe ku kinamba bogerezamo imodoka.
Uru rutonde kandi ruriho abakuru b’ibihugu n’ama leta, abari mu miryango y’abami b’abarabu hamwe n’abayobozi b’ibigo by’ubucuruzi bikomeye.
Amakuru arambuye y’abagabweho igitero n’iyi software azashyirwa ku mugaragaro mu minsi iri imbere.
Hagati aho, ku makuru yashoboye gusohorwa, ishirahamwe Forbidden Stories n’ibinyamakuru bikorana naryo, yerekana ko NSO ifite abakiriya bo mu bihugu 11: Azerbaijan, Bahrain, Hungary, India, Kazakhstan, Mexico, Morocco, Rwanda, Saudi Arabia, Togo, hamwe na Emira Zunze Ubumwe z’Abarabu (UAE).
Mu 2019, Watsapp yareze kompanyi ya NSO, iyishinja ko ariyo yateye amatelephone 1400 hakoreshejwe Pegasus.
Icyo gihe, NSO yahakanye ibyo yashinjwaga, ariko iyi kompanyi yarahagaritswe gukoresha WhatsApp.
Iriba.news@gmail.com